Głównym kryterium podziału środków finansowych Unii na poszczególne państwa członkowskie jest poziom produktu krajowego brutto (PKB) na mieszkańca. Regiony o poziomie PKB na mieszkańca w granicach 75% - 90% średniego poziomu unijnego zaliczane są do regionów w okresie przejściowym, a bardziej rozwinięte to te, których PKB na mieszkańca osiąga 90% lub więcej średniej unijnej.
Nasz poziom PKB na mieszkańca osiąga niecałe 70% średniego poziomu UE. Tylko województwo mazowieckie przekroczyło granicę 75% i znalazło się w grupie regionów lepiej rozwiniętych.
Poza obiektywnym kryterium podziału funduszy, jakim jest poziom PKB na mieszkańca, wielkość przyznanych danemu państwu środków zależy od wielu innych czynników i zawsze jest przedmiotem negocjacji z Komisją Europejską.
W okresie finansowania 2014-2020 Unia Europejska planuje zainwestować prawie 960 mld euro.
W obecnym budżecie priorytetowo został potraktowany wzrost gospodarczy, zatrudnienie i konkurencyjność. Dlatego też na ten cel przyznane zostały znacznie większe środki (udział w ogólnych nakładach UE zwiększył się z 9% do 13% w latach 2007-2013). Nieco mniej środków przewidziano obecnie na: spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną (34% wobec 36%) oraz na zrównoważony wzrost i zasoby naturalne (39% wobec 42%). Na pozostałe wydatki przewidziano wyższe kwoty. Ogółem przewidziane środki na lata 2014-2020 są nieznacznie mniejsze od okresu 2007-2013 (960 mld euro wobec 994 mld euro).
Stosunkowo duża część funduszy Wspólnoty przekazywana jest na Wspólną Politykę Rolną. Wynika to z tego, że jest to jedyna polityka finansowana prawie w całości ze środków UE. Państwa członkowskie zdecydowały, że polityka rolna powinna być prowadzona na szczeblu europejskim bardziej niż na krajowym.
Wydatki na wspólną politykę rolną wyniosą w latach 2014-2020 ponad 373 mld euro (39% ogółu wydatków Unii Europejskiej), z czego ponad 277 mld euro przeznaczone zostanie na wydatki związane z rynkiem i pomocą bezpośrednią, a 96 mld euro - na rozwój obszarów wiejskich.
Zreformowana wspólna polityka rolna stymuluje produkcję bezpiecznej żywności o wysokiej jakości oraz wspiera produkty rolnictwa europejskiego, a także innowacje w zakresie uprawy i przetwórstwa żywności. Uwzględnia zmiany klimatu i tworzenie miejsc pracy na obszarach wiejskich. Wspiera rolnictwo zorientowane rynkowo. W 2011 r. produkty rolne stanowiły aż 7% w eksporcie UE, co odpowiada kwocie przekraczającej 100 mld euro - więcej niż samochody lub produkty farmaceutyczne.
Na co przeznaczone będą fundusze?
Największe kwoty Polska zainwestuje w infrastrukturę transportową (drogową i kolejową), ale największy wzrost wydatków nastąpi w sferze innowacyjności i wsparcia przedsiębiorców. Nadal finansować będziemy inwestycje w ochronę środowiska i energetykę, a także projekty z dziedziny kultury, edukacji, zatrudnienia czy przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.
Miasta wojewódzkie wraz z okalającymi je gminami otrzymają duże wsparcie na realizację wspólnych przedsięwzięć w zakresie dostępności komunikacyjnej. Ponadto fundusze sfinansują inwestycje w miastach, zwłaszcza projekty związane z kompleksową rewitalizacją, ekologicznym transportem miejskim, gospodarką niskoemisyjną. Wymogiem UE jest również rozwój tzw. inteligentnych specjalizacji, czyli skupienie się poszczególnych regionów na wybranych priorytetach polityki innowacyjnej.
Perspektywa na lata 2014-2020 będzie wdrażana w Polsce poprzez 6 krajowych programów operacyjnych zarządzanych przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju oraz 16 programów regionalnych zarządzanych przez Urzędy Marszałkowskie.
Środki unijne w programach krajowych
| Lp. | Nazwa programu | Fundusze Europejskie |
| 1 | Program Infrastruktury i Środowisko | 27,4 mld euro |
| 2 | Program Inteligentny Rozwój | 8,6 mld euro |
| 3 | Program Wiedza Edukacja Rozwój | 4,7 mld euro |
| 4 | Program Polska Cyfrowa | 2,2 mld euro |
| 5 | Program Polska Wschodnia | 2 mld euro |
| 6 | Program Pomoc Techniczna | 0,7 mld euro |
Najwięcej środków przeznaczono na Program Infrastruktura i Środowisko. Priorytetami tego programu są: gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, rozwój infrastruktury technicznej kraju i bezpieczeństwo energetyczne.
Drugim co do wielkości środków jest Program Inteligentny Rozwój. To również największy w Unii Europejskiej program finansujący badania, rozwój i innowacje. Dzięki niemu, wsparcie m.in. na wspólne prowadzenie przedsięwzięć badawczo-rozwojowych uzyskają naukowcy i przedsiębiorcy, a wyniki prac B+R znajdą praktyczne zastosowanie w gospodarce. „Od pomysłu do rynku" - to główne założenie tego programu. Oznacza ono wsparcie powstawania innowacji: od tworzenia koncepcji niespotykanych produktów, usług lub technologii, przez przygotowanie prototypów/linii pilotażowych, po ich komercjalizację.
Celem Programu Wiedza Edukacja Rozwój jest aktywizacja zawodowa osób młodych poniżej 30 roku życia pozostających bez zatrudnienia, wsparcie szkolnictwa wyższego, rozwój innowacji społecznych, mobilności i współpracy ponadnarodowej, a także reformy polityk publicznych w obszarach zatrudnienia, włączenia społecznego, edukacji, zdrowia i dobrego rządzenia.
Kolejny Program Polska Cyfrowa ma na celu zwiększenie dostępności do Internetu, stworzenie przyjaznej dla obywatela e-administracji, która umożliwi załatwianie wielu spraw za pośrednictwem komputera oraz upowszechnienie w społeczeństwie wiedzy i umiejętności korzystania z komputerów.
Program Polska Wschodnia jest ponadregionalnym programem dla województw Polski Wschodniej mającym na celu wzrost konkurencyjności i innowacyjności makroregionu Polski Wschodniej poprzez wsparcie innowacyjności i rozwoju badań oraz zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej makroregionu, w szczególności dzięki dostępności transportowej.
Program Pomoc Techniczna ma zapewnić sprawne działanie instytucji systemu wdrażania funduszy, jak również stworzenie skutecznego systemu informacji i promocji środków europejskich.
Ponadto w Polsce realizowany będzie Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (8,5 mld euro) oraz Program Rybactwo i Morze (0,5 mld euro).
Poza programami krajowymi fundusze unijne przeznaczone są na 16 programów regionalnych. Ich celem jest wspieranie rozwoju wszystkich regionów.
Fundusze zarządzane są w tym przypadku nie przez władze centralne, a instytucje samorządowe – czyli zarządy województw.
Środki unijne w programach regionalnych:
• Dolnośląskie - 2,25 mld euro
• Kujawsko-Pomorskie - 1,9 mld euro
• Lubelskie - 2,23 mld euro
• Lubuskie - 0,9 mld euro
• Łódzkie - 2,25 mld euro
• Małopolskie - 2,87 mld euro
• Mazowieckie - 2,08 mld euro
• Opolskie - 0,9 mld euro
• Podkarpackie - 2,1 mld euro
• Podlaskie - 1,21 mld euro
• Pomorskie - 1,86 mld euro
• Śląskie - 3,47 mld euro
• Świętokrzyskie - 1,36 mld euro
• Warmińsko-Mazurskie - 1,72 mld euro
• Wielkopolskie - 2,45 mld euro
• Zachodniopomorskie - 1,6 mld euro
