Powierzchnia: 74 km2
www.garbatkaletnisko.pl
ZARYS HISTORYCZNY
Nazwa miejscowości pochodzi od słowa „garb”, co oznacza pagórek. Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z epoki kamienia. Najwcześniejsze wzmianki o Garbatce występują w „Liber beneficiorum” Jana Długosza oraz radomskich Księgach Ziemskich z połowy XV wieku, jako własności rodziny Szlizów herbu Awdaniec. Później przeszła ona w ręce Kochanowskich (przez małżeństwo Barbary Szlizówny z dziadem Jana Kochanowskiego).
Od 1547 roku całość Garbatki znalazła się w rękach benedyktynów sieciechowskich.
Na terenie puszczy znajdowały się obszary łowisk królewskich, rejony polowań Jagiellonów, zatrzymujących się na łowy podczas podróży z Krakowa na Litwę.
W latach 1581-1611 benedyktyni eksploatowali sposobem powierzchniowym, znajdujące się między Garbatką a Grudkiem pokłady rudy żelaznej.
Duży wpływ na dalszy rozwój Garbatki miało wybudowanie kolei carskiej około 1885 roku, zwanej Iwanogrodzko-Dąbrowską, którą później nabył rząd rosyjski i nazwał Nadwiślańską.
Podczas I wojny światowej w latach 1914-1915 Garbatka stanowiła dla Austriaków teren wojennych działań pomocniczych. Zbudowali tu kolejkę leśną w 1916 roku (750mm szerokości) oraz tartak, z którego drzewo przetwarzano na bale i deski, a następnie wywożono do Austrii i Niemiec.
10 września 1939 roku do Garbatki wkroczyli Niemcy, II wojna światowa zapisała się w dziejach miejscowości bardzo tragicznie.
W 1984 roku Garbatkę odznaczono Krzyżem Walecznych za „czyny męstwa i odwagi w czasie II wojny światowej”.
Po II wojnie światowej Garbatka zachowała charakter miejscowości letniskowej z tradycją pobytu sezonowego-letniego.
PRZYRODA, TURYSTYKA, REKREACJA
Gmina Garbatka-Letnisko znajduje się w południowo-wschodniej części powiatu, w otulinie Kozienickiego Parku Krajobrazowego, którego najcenniejszym elementem jest przyroda. W Puszczy stwierdzono występowanie 569 gatunków roślin naczyniowowych, wśród nich jest 41 gatunków chronionych. Ponadto występuje także 204 gatunki porostów i 94 mszaków. Lasy, zbiorniki wodne, łąki są miejscem lęgów i przelotów ponad 200-tu gatunków ptaków np. orlika krzykliwego, rybołowa, bataliona, kraski, bociana czarnego, cietrzewia, zimorodka. Występuje tu także 16 gatunków nietoperzy i 13 gatunków płazów chronionych. W parku zachowało się wiele naturalnych zbiorowisk leśnych: olsów, łęgów, lasów mieszanych, grądów.
Dobre warunki klimatyczne, niewielkie wahania temperatur, korzystne warunki solarne i wilgotnościowe przesądziły o „letniskowym” charakterze miejscowości. Dzięki Rezerwatowi przyrody „Krępiec” i Puszczy Kozienickiej Garbatka wyróżnia się szczególnymi walorami mikroklimatycznymi, przyrodniczymi i krajobrazowymi.
Na obszarze rezerwatu „Krępiec”, nad zalewem środkowym będącym głównym kąpieliskiem Garbatki-Letnisko położony jest Ośrodek Wypoczynkowy „Polanka”.
Główną atrakcją Ośrodka Wypoczynkowego w Garbatce-Letnisko jest zalew środkowy „Polanka” na rzece Brzeźniczce.
Na terenie ośrodka, zazwyczaj podczas weekendu, odbywają się liczne imprezy. Są to głównie koncerty i dyskoteki urządzane w amfiteatrze leśnym „Grzybek”. Oprócz nich, co roku, w lipcu na terenie ośrodka organizowane są „Dni Garbatki”. Udział w festynie biorą zespoły amatorskie, organizowane są wystawy malarstwa i rzeźby i zapraszani znani i sławni artyści.
Do dyspozycji wypoczywających na „Polance” są 2 boiska do piłki siatkowej, dla dzieci zaś przeznaczony jest „ogródek jordanowski”. Ogromną atrakcją jest poza tym przyroda rezerwatu „Krępiec”, na którego obszarze ośrodek się znajduje. Ponadto istnieje tu możliwość organizowania imprez dla rodzin i zakładów pracy. Ośrodek jest miejscem wypoczynku, biesiad, pikników, spotkań.
Garbatka-Letnisko oprócz własnych, niezaprzeczalnych walorów wypoczynkowo-krajobrazowych, jest również idealną bazą wypadową dla turystów chcących zwiedzić wschodnią część regionu radomskiego. Przez Garbatkę przebiegają 3 znakowane szlaki piesze oraz kilka szlaków nie znakowanych. Tutaj też zaczyna się i kończy kilka ciekawych tras rowerowych.
W Gminie Garbatka-Letnisko turyści mogą znaleźć wiele zabytków i miejsc o szczególnym znaczeniu historycznym i kulturowym. W Żytkowicach znajduje się Pomnik Mauzoleum Legionistów upamiętniający poległych w bitwie pod Laskami i Anielinem w październiku 1914 roku, w której brały udział Legiony Polskie sformowane przez Józefa Piłsudskiego. W samej Garbatce warto jest zobaczyć wybudowany w latach 1947-1971 kościół Nawiedzenia NMP, w którym znajduje się barokowy ornat i relikwiarz z XVIII wieku. Na cmentarzu znajdziemy Pomnik Katyński upamiętniający zamordowanych w sowieckich łagrach mieszkańców Garbatki, zbiorową mogiłę poległych we wrześniu 1939 roku i mogiłę zamordowanych w 1943 roku przez okupanta mieszkańców Molend i żołnierzy AK. Oprócz zabytków związanych z historią Polski, turyści odwiedzający gminę mogą też obejrzeć znajdujące się w północnej części Garbatki drewniane domy typu willowego. Pochodzą one z okresu międzywojennego, i ich cechą charakterystyczną są pięknie wykonane ganki, werandy i tarasy. Na wielu willach występuje typowy dla budownictwa letniskowego motyw słońca.
INFRASTRUKTURA
Garbatka Letnisko jest gminą ekologiczną. W 1997 roku została wybudowana, na licencji amerykańskiej, Gminna Oczyszczalnia Ścieków Typu „LEMNA”. Na terenie gminy jest znaczenie rozwinięta infrastruktura techniczna w zakresie sieci energetycznej i wodociągowej. Natomiast w mniejszym stopniu sieć kanalizacyjna i gazownicza.
Gmina Garbatka Letnisko z racji swojego położenia oraz panujących tu warunków przyrodniczo-klimatycznych może w najbliższym czasie stać się liczącym ośrodkiem wypoczynkowym dla mieszkańców południowych obszarów województwa mazowieckiego i aglomeracji warszawskiej. Położenie Garbatki i sieć infrastruktury daje możliwość ubiegania się o uzyskanie statusu miejscowości klimatyczno-uzdrowiskowej.
Stąd też najważniejszym elementem rozwoju gminy jest unowocześnienie i rozbudowa ośrodka „Polanka” w całoroczny, wielofunkcyjny ośrodek wczasowy o wysokim standardzie z szeroką gamą usług z zakresu kultury, sportu i rozrywki.
